بررسی همه‌گیری شناختی اعتیاد در معتادان خودمعرف مراجعه‌کننده به مراکز ترک اعتیاد

مقدمه: شیوع بالای اعتیاد عوارض جسمی و روحی- روانی زیادی را به جامعه تحمیل می‌کند به‌طور‌‌ی‌که از نظر بهداشت، مصرف مواد مخدر تزریقی یکی از راه‌های اصلی انتقال ایدز در کشور ما است و از نظر اجتماعی بیشتر زندانیان کشور در رابطه با جرائم مرتبط با مواد مخدر مجرم شناخته شده‌اند. بنابراین، شناخت عوامل دموگرافی، اجتماعی و فرهنگی در گرایش به اعتیاد، پیشگیری و شناخت همه‌گیری آن اهمیت ویژه‌ای دارد. هدف: همه‌گیری شناختی اعتیاد در مراجعان خودمعرف به مراکز ترک اعتیاد شهرستان‌های بابل و ساری. مواد و روش‌ها: این مطالعه به صورت توصیفی- تحلیلی و روش مقطعی با نمونه 1034 نفر از معتادان خودمعرف مراکز ترک اعتیاد بابل وساری در سال‌‌های87-1382 به‌صورت سرشماری انجام شد. اطلاعات با فرم مدونی جمع‌آوری شد. این فرم جمع‌آوری اطلاعات از دو بخش شامل اطلاعات دموگرافی (سن، جنس، شغل، محل سکونت، تحصیلات و تاهل) و اطلاعات اختصاصی شامل سن شروع اعتیاد، علل گرایش، علل مراجعه جهت ترک، سابقه ترک، سابقه بیماری، هزینه مصرف، طول آخرین دوره مصرف، انواع مواد مصرفی و روش مصرف بود. در تجزیه و تحلیل آماری از آزمون کای‌دو برای تعیین رابطه بین متغیرها استفاده شد. نتایج: 6/96% معتادان مرد و 4/3% آنها زن بودند و میانگین سنی (انحراف معیار) معتادان خودمعرف (10±)33 سالگی بود. میانگین سن شروع اعتیاد (7±)21 سال بوده و بیشترین (8/41%) افراد در گروه سنی 29-20 سالگی قرار داشتند و کمترین فراوانی در گروه سنی 70 سالگی و بالاتر بوده است. حدود 75% آنها ساکن شهر و بیشتر (68%) افراد معتاد متاهل و 25% بیکار بودند و 2/40% آنها شغل آزاد داشتند. بالغ بر67% آنها از نظر تحصیلات زیر دیپلم بودند. تریاک بیشترین نوع ماده مصرفی در معتادان بود، به طوری‌که 74% تریاک به تنهایی یا در کنار سایر مواد اعتیادآور استفاده می‌کردند و بعد از تریاک، بیشترین (6/38%) ماده مصرفی کراک، بیشترین علت مراجعه معتادان به مراکز ترک، مشکلات اجتماعی (2/39%) و پس از آن مشکلات روانی ( 9/28%) بود. بیشترین روش استفاده از مواد از تدخین (9/73%) بوده است. حدود 72% معتادان سابقه ترک داشتند. شیوع مصرف تریاک (05/0=p)، شیره (04/0=p) و کراک (05/0=p) بطور معنی‌دار در مردان بیش از زنان و بیشترین روش ترک، استفاده از متادون (3/92%) بوده است. بیشترین (45%) علت گرایش معتادان خودمعرف به سمت مواد، دوست ناباب و پس از آن لذت‌جوئی (15%) بود. نتیجه‌گیری: تریاک و کراک شایع‌ترین ماده مصرفی بوده واکثریت مراجعان سابقه ترک پیشین داشتند که نشانگر اهمیت روش های پیشگیری دربرابر درمان است. با توجه به تنزل سن اعتیاد به دوره جوانی وشیوع بالای آن در افراد با تحصیلات پایین‌تر و بیکار، برنامه‌ریزی پیشگیری و تمرکز آموزش‌ها باید بر مقطع سنی جوان‌تر و افراد کم‌سواد و بیکار معطوف شود.